İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2015 yılında üretimden satışlara göre ilk sırada 223 milyon 718 bin liralık üretimden net satışlarıyla Emas Makina yer aldı. Emas’ı 223 milyon 668 bin lira ile Or-pa Pazarlama ve Tekstil izledi. Üçüncülük, 223 milyon 171 bin lira ile Güçlü Fındık’ın oldu.
İstanbul Sanayi Odası (İSO), Haziran başında kamuoyu ile paylaştığı “İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015” araştırmasının ardından, araştırmanın ikinci ayağı olan “Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması”nın 2015 yılı sonuçlarını açıkladı.
Sıralama ölçütü olarak şirketlerin üretimden satışlarının kullanıldığı İSO Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2015 araştırmasının, temel bazı verileri şu şekilde ortaya çıktı.
2015 yılında İSO İkinci 500’ü oluşturan sanayi şirketlerinin 2014 yılında 71,8 milyar lira olan üretimden net satışları 2015 yılında yüzde 5,3 oranında artarak 75,6 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu veriler, enflasyon ve GSYH deflatörü ile karşılaştırıldığında, 2015 yılında sanayi büyümesinin sınırlı kaldığını ortaya koydu.
İSO İkinci 500’de FAVÖK mutlak büyüklüğü, 2015’te 10,4 milyar TL olarak hesaplandı. 2014 yılında bu büyüklük 8,9 milyar TL idi. Böylece İSO İkinci 500, bir önceki yıla göre FAVÖK büyüklüğünü yüzde 16,5 oranında artırdı. Kısacası sanayiciler, son iki yılda FAVÖK oranlarındaki iyileşmeye ağırlık vererek 2014 ve 2015 yıllarında İSO İkinci 500’ün FAVÖK oranlarını iyileştirme başarısı gösterdi.
Esas faaliyetlerden elde edilen kar arttı
2015 yılında sanayicilerimiz esas faaliyetlerinden elde ettiği karını da 2014 yılına göre artırdı. Faaliyet karının net satışlara oranı son yılların en yüksek düzeyi olan yüzde 8,5’e ulaştı. Böylece sanayici 2014 yılında 6,2 milyar TL olan faaliyet karını yüzde 19,9’luk bir artışla 7,4 milyar TL’ye çıkarmayı başardı.
Fakat benzer şekilde finansman giderleri de artarak net satışlara oranla yüzde 3,2’den yüzde 4,3’e, yani 2 milyar 581 milyon liradan 3 milyar 785 milyar liraya yükseldi. Sonuç olarak faaliyet karlarındaki artışa rağmen finansman giderlerindeki yüksek artışın etkisiyle, İSO İkinci 500’ün karlılıklarında da, tıpkı İSO Birinci 500’deki gibi düşüş yaşandı.
Finansman gideri sorunu
Bu sonuçlar, İSO 500’de de görülen finansman gideri sorununun, İkinci 500 Büyük’te de kendini gösterdiğini ortaya koydu. Sanayiciler binbir emekle oluşturdukları faaliyet karının büyük bölümünü finansman gideri olarak harcamak zorunda kaldı. Finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 46,6 artması bunu açıkça gösterdi. Sanayici elde ettiği 7,4 milyar TL’lik faaliyet karının 3,8 milyar lirasını, bir başka ifadeyle yüzde 51,1’ini, finansman gideri olarak harcadı.
Sanayicinin yaşadığı finansman sıkıntısı, İSO İkinci 500 verilerinin ortaya koyduğu bu tablo ile biraz daha açıkça görüldü. Tıpkı İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nda olduğu gibi İSO İkinci 500’de de sanayicinin AR-GE yaparak, yatırım yaparak, istihdam yaratarak, risk alarak kazandığı paranın yarısından fazlasını, yüzde 51,1’ini, finansman gideri olarak kaybettiği anlaşıldı.
Sanayiciler esas faaliyet karlarını önemli oranda artırma başarısını gösterirken, finansman giderlerindeki artışlar bu karlılıkları eritti. Bunun sonucunda dönem kar ve zarar toplamı, 2015 yılında bir önceki yıla göre yüzde 3,4 oranında azalarak 4,5 milyar TL’den 4,4 milyar TL’ye geriledi.
AR-GE harcamaları 283,6 milyon TL
2015 yılında anket yoluyla elde edilen veriler, İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun AR-GE harcamalarının 283,6 milyon TL olduğunu ortaya koydu. Bu rakam 2014 yılındaki anket verileri ile ölçülen 223,4 milyon TL tutarındaki AR-GE harcamalarına göre yüzde 26,9 oranında bir artışı ifade ediyor. 2015 yılında anket verileri ile toplanan AR-GE harcamalarının üretimden satışlara oranı da 2014 yılında yüzde 0,31 iken 2015 yılında da yüzde 0,37 oldu.
Toplam varlıklar içerisinde borçların payı arttı
2015 yılında özkaynakların toplam varlıklar içindeki payı yüzde 39,5’e indi, toplam borçların payı yüzde 60,5’e yükseldi.
Bu veriler İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun, küresel gelişmelerin de etkisiyle 2015 yılında yaşanan mali dalgalanmalardan olumsuz etkilendiğini gösterdi. Buna bağlı olarak sanayi kuruluşlarının 2015 yılındaki özkaynak olanaklarının yeni yatırımları için zayıf kaldığı görüldü.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun borçlanma yapısına bakıldığında, sanayi kuruluşlarının uzun vadeli borçlanmakta zorlandıkları görüldü. Bu çerçevede İSO İkinci 500’ün kısa vadeli mali borçları yüzde 12,5 arttı. Uzun vadeli mali borçlardaki artış oranı ise yüzde 3,3 oldu.
Bu da sanayi kuruluşları açısından uzun vadeli kaynak bulma imkânının azaldığına işaret etti. İSO İkinci 500’de kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlara oranı da yüzde 50 olarak gerçekleşti.
İSO İkinci 500’ün FAVÖK verileri karlı şirket sayısında iyileşmeye işaret etti. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kara göre 2014 yılında 480 olan karlı şirket sayısının 2015 yılında 483 şirkete çıktığı görüldü. Dönem kar ve zarar toplamı açısından ise 398 şirket kar ederken, 102 kuruluş da zarar ettiğini açıkladı.
Ücretler arttı, istihdam azaldı
Türkiye’nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamındaki istihdam ve ücret hareketlerine bakıldığında ücretler yüzde 11,8 oranında arttı. 2014 yılında 224 bin 437 olan istihdam da 2015’te 218 bin 601 olarak gerçekleşti.
İSO İkinci 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı son 12 yıldır 75 ile 65 arasında gidip geliyor. İSO İkinci 500’de yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2015 yılında 67 oldu.
İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında 2015 yılında üretimden satışlara göre ilk sırada 223 milyon 718 bin liralık üretimden net satışlarıyla Emas Makina yer aldı. Emas’ı 223 milyon 668 bin lira ile Or-pa Pazarlama ve Tekstil izledi. Üçüncülük, 223 milyon 171 bin lira ile Güçlü Fındık’ın oldu.
Bahçıvan: “Finansman gideri, üzerinde düşünülmesi gereken bir konu”
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, İkinci 500 verilerine ilişki yaptığı değerlendirmede, İSO İkinci 500 verilerinin umut veren sonuçlarından birini, şirketlerin net satışlara oranla faaliyet karlarının yüzde 8,5 ile son yılların en yüksek düzeyine ulaşmış olması olarak niteledi.
“Sanayici 2014 yılında 6,2 milyar TL olan faaliyet karını yüzde 19,9’luk bir artışla 7,4 milyar TL’ye çıkarmayı başarmıştır.” diyen Bahçıvan, özetle şu değerlendirmede bulundu:
“Fakat sanayicilerin esas faaliyetlerinden kazandıkları bu karın yüzde 51,1’ini finansman gideri olarak kullanmak zorunda kalıyor olması, üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur. Buradan çıkan sonuç İSO 500 ile benzer çok benzer. İkinci 500’deki sanayiciler de bin bir emekle oluşturdukları faaliyet karının büyük bir bölümü finansman giderine harcamak zorunda kalıyor. Finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 46,6 artması bunu açıkça göstermektedir.
İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun finansman yapısıyla ilgili dikkat çeken bir başka veri de mali borçların kompozisyonunda karşımıza çıkıyor. 2015’te kısa vadeli mali borçların yüzde 12,5 ile ciddi bir şekilde artmaya devam ettiğini ve kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlara oranının yüzde 50’ye çıktığını görüyoruz. Bu durum KOBİ’lerimizin yatırımlar için uzun vadeli ve uygun maliyetli finansman bulmakta zorlandığını ortaya koyuyor. Kısacası sanayicimizin kullanmak zorunda olduğu finansmanın olumsuz kalitesi, İSO 500’de olduğu gibi burada da kendini gösteriyor.”