Bugün Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı web sitesinde Ürün Doğrulama ve Takip Sisteminin tekrar ertelendiği duyuruldu.
İlk kez Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi adıyla 9 Eylül 2013 tarihinde Bakanlık web sitesinde duyurusu yapılan bu uygulamanın 31 Aralık 2013 tarihinde başlayacağı bildirildi.
Daha sonra Bakanlık web sitesi duyuruları vasıtasıyla bu uygulama sürekli ertelendi;
30 Aralık 2013’de uygulamanın 31 Ağustos 2014 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu.
27 Ağustos 2014’de uygulamanın 01 Mart 2015 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu.
3 Mart 2015’te uygulamanın 31 Aralık 2015 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu
31 Aralık 2015 tarihinde uygulamanın 31 Aralık 2016 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu.
31 Aralık 2016 tarihinde uygulamanın 30 Haziran 2017 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu.
30 Haziran 2017tarihinde uygulamanın 02 Ekim 2017 tarihine kadar ertelendiği duyuruldu
Şaşırtıcı değil mi? Bakanlık, gıda ve içecek üreticilerinin izlenebilirliğini sağlayacak bir sistem geliştirdiğini duyuruyor ama bunu yıllardır bir türlü uygulamaya geçirmiyor.
Peki, uygulamaya geçilmesi için verilen zamanlamanın 7 kez ertelendiği bu sistem nedir?
Ürün Doğrulama ve Takip Sistemi (ÜDTS), sahte, taklit ve tağşiş edilmiş gıda ve içeceklerin üretimini, satışını engelleyerek, halkın güvenli gıdaya ulaşmasını amaçlayan yeni bir denetleme ve takip sistemi olarak Bakanlık tarafından açıklandı.
Takviye edici gıdalar, Bal, Enerji içecekleri, Siyah çay, Bitkisel sıvı yağlar, Bebek mamaları, formülleri, ek gıdalar bu sistem içinde yer alan ürün gurupları. İlk başta alkollü içkiler de sisteme dahildi. Ancak Danıştay kararı ile “Alkollü İçkiler” ürün grubu ÜDTS listesinden çıkarıldı.
Bu ürünlerin etiketlerinde Bakanlık tarafından istenen bilgileri bir barkod içinde tüketiciye sunacak olan sistem izlenebilirlik açısından gerekli mi veya sahiden işe yarar mı? Bildiğim kadarıyla ürün etiketleri üzerinde zaten zorunlu olarak yer alan bilgiler bu barkod içinde de yer alacak. Yani tüketici etiketten okuyabileceği bilgilere bir de barkod üzerinden ulaşacak.
Tüketiciler bu sistemi nasıl okuyabilecekler o da kafalarda bir soru. Ya akıllı telefonları olmalı ya da bilgisayar kullanıcısı olmaları gerekiyor bu barkodları okuyabilmeleri için.
Ayrıca ürünlerin müşteriye sunulması sürecinin herhangi bir noktasında, isteyerek veya istemeyerek ürünün kalitesini bozan, insan sağlığına aykırı bir durum meydana gelmiş ise bunun ÜDTS ile tespit edilmesi veya önlenmesi mümkün olacak mı? Adresi ve kimliği belli olmayan sahte üretim yapan firmalar ÜDTS ile tespit edilebilecek mi? Sistemin üreticiler tarafından uygulanabilmesi için üretim bantlarında ek maliyetli bir sistem kurulması ya da bu barkodların elle tek tek uygulanması mı gerekiyor?
Bu soruları sorma nedenim sistemin gerçekten uygulanabilirliği ve izlenebilirlik konusunda Bakanlık tarafından ileri sürülen faydaları sağlayıp sağlamayacağı konusunda şüphe duymam. Bu kadar ertelenen bir sistemin yarar sağlayacağına inanılmıyor mu? Bakanlık bu sistemi neden bir türlü hayata geçirmedi? Ya da Bakanlık sektörün bu konuda hazır olması için zaman mı tanıyor?
Bildiğimiz gibi 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Gıda ve Yem Kanunu piyasaya sürülecek gıdaları uygun bir şekilde etiketlemek ve izlenebilirlik için bir sistem oluşturmak konusunda gıda işletmecisine önemli sorumluluklar yüklüyor. Büyük firmalar izlenebilirlik konusunda zaten gerekli her şeyi yapıyor. Bu firmalar Ürün Doğrulama ve Takip Sistemini kurma konusunda da maliyetlerin üstesinden gelebilir. Ancak kayıt dışı çalışan gıda ve içecek üreticileri bu sisteme nasıl dahil edilecek, bilemiyorum.
Bakanlığın bu sistemi iptal etmeyip sürekli ertelemesi, bu sistemin en yarayışlı ve kullanışlı hale getirilmesi için üzerinde yoğun bir şekilde çalıştıklarını düşündürüyor. Ancak son durumda, bu uygulamayı gerçekleştirecek olan sektör tarafının bilgilendirilmesi hakkının olduğu da bir gerçek.